فرآیند قالبگیری دورانی(rotational moldig) یا به اختصار روتومولدینگ(rotomoldig) یکی از فرآیندهای شکل دهی مواد پلاستیکی به شکل تو خالی است. قدمت این صنعت به حدود 150 سال پیش (سال 1855 میلادی) باز می گردد.
این فرآیند اولین بار برای قالب گیری مواد نیمه مایع فلزی با استفاده از نوع ساده ای از ماشین ها به کار گرفته شد. اولین پلیمری که در این صنعت مورد استفاده قرار گرفت (همانند بسیاری دیگر از تکنولوژی های شکل دهی مواد پلاستیکی)، پلی وینیل کلراید( pvc) بود. این اتفاق در دهه 1930 میلادی افتاد.پس از جنگ دوم جهانی و در اواخر دهه 1950 میلادی، با دو واقعه مهم یعنی تولید پودر پلی اتیلن و استفاده از آن به جای رزین های مایع و ساخت کوره های سیرکولاسیون هوای داغ، انقلابی در این صنعت به وجود آمد.
در اواسط دهه 1970 میلادی، پلی اتیلن سبک خطی وارد چرخه تولید شد. در دهه 1980 میلادی پلی آمید، پلی پروپیلن و پلی کربنات وارد چرخه تولید شدند. از آنجایی که پلی اتیلن خواص خیلی متنوعی از خود به نمایش می گذاشت، خیلی زود از حیث میزان استفاده از سایر پلیمرها پیشی گرفت. به نحوی که امروزه، بیش از 80 درصد محصولات تولید شده با استفاده از روش قالبگیری چرخشی، از ماده اولیه پلی اتیلن تولید می شوند. از این دسته محصولات می توان به مخازن نگهداری آب، سوخت و فرآورده های شیمیایی، وان ها ی مورد استفاده در صنایع آبکاری و پرورش ماهی، اسباب بازی ، بشکه های بسته بندی، اسکله های شناور و ادوات ترافیکی و جاده ای و ... اشاره کرد. از آنجایی که تا کنون هیچ گونه پژوهش علمی و سیستماتیکی در حوزه بازار مصرف محصولات روتومولدینگ در ایران صورت نگرفته است، قضاوت در این حوزه مشکل و با حدس و گمان همراه است، اما نمودارهای زیر بیانگر توزیع بازار مصرف این محصولات در آمریکای شمالی و اروپا هستند.
در این فرایند برای انتقال حرارت مناسب در قالب معمولا از ماده قالبگیری شونده پودری استفاده می گردد.عوامل تاثیر گذار در این فرایند عبارتند از دما ، زمان قالبگیری ،روش و سرعت سرد کردن ،سرعت چرخش قالب و نسبت سرعت محورهای چرخش .در این فرایند پدیده های بسیار مهم جمع شوندگی کلی (global shrinkage) و تاب خوردگی (warp age) می باشند.
این فرایند از چهار مرحله تشکیل شده است:
1. پرکردن قالب(charging):
در این مرحله قالب که به شکل محصول نهایی طراحی شده است باز می شود و مقدار معینی از ماده پلیمری مورد نظر به صورت پودر یا مایع در نیمه پایینی قالب ریخته می شود.
2. حرارت دهی(heating):
پس از بسته شدن قالب ماشین شروع به کار می کند وقالب حول دو محور عمود بر هم در داخل کوره می چرخد. پلیمر در داخل قالب به دمای ذوب می رسد و شروع به ذوب شدن می کند .پلیمر مجاور دیواره داخلی قالب به صورت لایه لایه ذوب می شود و در اثر چسبندگی مولکولی به دیواره قالب می چسبد.
3. سرد کردن(cooling):
در این مرحله قالب در حال چرخش وارد محفظه خنک کننده می شود با سرد شدن قالب به وسیله جریان هوا یا پاشش آب پلیمر درون آن نیز سرد می شود و قطعه نهایی شکل می گیرد.
4. تخلیه محصول(demoulding):
در این مرحله ماشین از حرکت می ایستد و قطعه نهایی با بازکردن نیمه قالب از درون آن خارج می شود.
کلمات کلیدی: قالب سازی دورانی - قالب گیری دورانی - قالب سازی - قالب گیری - قالب دورانی - مخازن پلی اتیلن - روتومولدینگ